Risico's

Open einderegelingen algemeen
De gemeente is op basis van diverse wet- en regelgeving verplicht om hulp of assistentie te verlenen. Dit worden ook wel de open einderegelingen genoemd. Door onvoorziene groei kan er lastenstijging optreden bij toename van het aantal aanvragen of verzwaring van de zorgproblematiek. Dit is bijvoorbeeld het geval bij bijstand, uitvoering van de jeugdwet, Wmo-maatwerkvoorzieningen en taken die belegd zijn bij IJmond Werkt!
Door onder andere ontwikkelingen op het gebied van de zorgvraag, toename vergrijzing, invoering van het abonnementstarief, gevolgen van de Corona crisis, opvang vluchtelingen en de hoge energiekosten en andere kosten wordt verwacht dat de kosten van het Sociaal Domein zullen toenemen.

Open einderegeling bijstand
Het recht op bijstand vormt een risico voor de begroting. Gemeenten ontvangen jaarlijks een budget om de bijstandsuitkeringen mee te kunnen betalen. Tekorten en overschotten komen voor eigen rekening van gemeenten. We monitoren als gemeente de ontwikkeling van dit risico en zodra er signalen zijn dat de kans van optreden groter wordt, voegen we dit risico toe aan het geheel van risico's. Daarnaast kan de gemeente bij een tekort een beroep doen op een vangnetuitkering over dat jaar. Dit is echter pas mogelijk indien het tekort in dat jaar meer dan 7,5% van het toegekende budget bedraagt en er de afgelopen 3 jaar sprake is geweest van tekorten. 7,5% van het huidige budget is ca. €1,2 mln. Naast de bijstandsuitkeringen geldt ook een open einde regeling op bijzondere bijstand en minimabeleid, waar de energietoeslag onder valt.

Open einderegeling Wmo
Per 2019 is de inkomensafhankelijke bijdragesystematiek in de Wmo vervangen door het abonnementstarief (een vast bedrag per maand als bijdrage voor Wmo-voorzieningen). De invoering van dit abonnementstarief heeft geleid tot een stijging van het aantal voorzieningen (aanzuigende werking). Daarnaast is er vergrijzing en wonen ouderen steeds langer op zichzelf.
Het Wmo voorspelmodel (VNG) geeft een meerjarige voorspelling op het verwachte gebruik van de Wmo-voorzieningen per jaar. De meerjarenbegroting 2023-2026 is opgesteld m.b.v het Wmo voorspelmodel, en ook komende jaren zal dit voorspelmodel gehanteerd worden voor de meerjarenbegroting. Het grootste risico op stijgende lasten is hiermee opgevangen. Er zal altijd een risico zijn op afwijkingen t.o.v. de begroting, vooralsnog wordt dit ingeschat als onderdeel van de reguliere exploitatierisico's. Voor dit risico op openeinderegeling Wmo is dan ook geen apart risicobedrag meer opgenomen.

Open einderegeling Jeugd
Uitvoering van de jeugdwet is een open-einderegeling en kan door groei leiden tot een lastenstijging. Sinds de decentralisaties 2015 is jaarlijks een stijging te zien in de zorgvraag; in aantallen, maar ook intensiteit en duur van de zorgtrajecten. Gemiddeld is deze stijging (2017 - 2021) €800 dzd (incl. indexatie). Dit gemiddelde bedrag wordt als risicobedrag aangehouden.

Jeugd incidenteel

• Voor de transitie van de jeugdhulp en de uitvoering van de Hervormingsagenda jeugd 2022-2028 is de verwachting dat er nog een aantal jaar nodig is om zich te vormen en te stabiliseren. Hieruit kunnen incidentele lasten voortkomen om deze transitie vorm te geven.
• Voor de aanpak vastlopen zorgketen, vermindering wachttijden, implementatie van de regionale inkoop (specialistische) jeugdhulp en inzet POH Jeugd GGZ worden (incidentele) lasten voor uitbreiding capaciteit verwacht.
• Voor de transitie jeugdhulp, implementatie van de regionale inkoop (specialistische) jeugdhulp, aanpak vastlopen zorgketen, vermindering wachttijden en inzet POH Jeugd GGZ wordt een risicobedrag van €600 dzd aangehouden.

Effecten corona, opvang vluchtelingen en energie crisis
De effecten van de Corona crisis kunnen voortduren in de komende jaren. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het effect van de ‘1,5 meter samenleving’ op activiteiten van organisaties. Ook een toename van ondersteuning bij begeleiding naar werk (omscholing), eenzaamheid, psychosociale problematiek, armoede- en schuldenproblematiek kunnen het gevolg zijn van (voortduring van) de Corona crisis. Hierdoor kan een groter beroep worden gedaan op ondersteuning door de maatschappelijke en uitvoerende organisaties en op bijvoorbeeld minimavoorzieningen. Op het moment van schrijven van de begroting is de omvang hiervan nog niet duidelijk. Dit risico vormde in 2022 onderdeel van de exploitatierisico's.
Tevens is er dit jaar en het komende jaar een crisis gaande m.b.t. de opvang van vluchtelingen. De mogelijke financiële risico's hiervan worden in kaart gebracht (zie hierbij programma 0).
Door de grote stijging van de energiekosten en andere kosten, kunnen er mogelijk financiële risico's komen voor zowel cliënten als organisaties/instellingen (zie hierbij programma 0).

Doordecentralisatie BW/MO
De taken en verantwoordelijkheden van beschermd wonen gaan over van de centrumgemeenten naar alle gemeenten (doordecentralisatie) per 1 januari 2024. De taken en verantwoordelijkheden van de maatschappelijke opvang nog niet. Na 4 jaar wordt besloten of de taken voor de maatschappelijke opvang ook overgaan naar de regiogemeenten.
In het GO van Beschermd Wonen is vastgelegd dat de eerste drie jaar eventuele tekorten en overschotten van individuele gemeenten worden verrekend via een vereveningsfonds.

Bestemmingsreserve Decentralisaties Breed
In de nota reserves en voorzieningen 2020 (INT-20-54676) is vastgesteld dat de bestemmingsreserve Decentralisaties Breed (taakvelden Wmo oud en nieuw, Jeugd en Participatie (exclusief de uitkeringen)) het doel heeft de risico's op genoemde taakvelden af te dekken. Deze bestemmingsreserve heeft een maximale looptijd t/m 31-12-2024. Het geprognosticeerd saldo per einde datum is niet voldoende om alle risico's van de Decentralisaties Breed, zoals hierboven omschreven, te dekken.

Risicobedrag
Op grond van bovenstaande ontwikkelingen en de vermelde risico's, is het geprognosticeerd saldo van de bestemmingsreserve Decentralisatie Breed van onvoldoende omvang om deze risico's te kunnen opvangen.
In verband hiermee worden de risicobedragen van de open einderegelingen van Jeugd opgenomen in de weerstandscapaciteit, net als van de open einderegeling bijstand. Het geprognosticeerd saldo van de bestemmingsreserve Decentralisaties Breed wordt voldoende geacht om de hierboven beschreven en gekwantificeerde incidentele risico's van Jeugdhulp te dekken.